Nawożenie plantacji leszczyny w trzech aspektach

 Nawożenie plantacji leszczyny w trzech aspektach

Jednym z głównych zabiegów agrotechnicznych leszczyny jest nawożenie, które zapewnia prawidłowy wzrost i rozwój roślin, a tym samym uzyskanie plonów wysokiej jakości. Nawożenie leszczyny jest dość podobne jak nawożenie drzew owocowych. Niewątpliwie najważniejszymi składnikami dla leszczyny są makroskładniki potas, magnez, azot, fosfor, wapń oraz mikroskładniki bor, miedź, cynk.

  Regeneracja gleby

Leszczyna jest gatunkiem, który zdecydowanie lepiej rośnie, rozwija się i owocuje na glebach żyznych, zasobnych w próchnicę oraz o uregulowanych stosunkach powietrzno-wodnych. Gleby zbyt ciężkie, zwięzłe, mokre powodują nadmierną wrażliwość drzew na uszkodzenia mrozowe oraz choroby kory. W Polsce gleby ubogie są w próchnicę, co powoduje, że składniki pokarmowe są często wypłukiwane. Kwasy humusowe wpływają na poprawę struktury gleby, stosunków wodno-powietrznych, na ciężkich i zlewnych glebach zapewniają lepsze ich przewietrzanie i retencję wody, zwiększają pojemność wodną, zmniejszają zagrożenie suszą, zapobiegają erozji powierzchniowych spływów wody, aktywizują rozwój mikroorganizmów glebowych, zwiększają dostępność składników pokarmowych, zmniejszają wypłukiwanie nawozów mineralnych w strefie korzeniowej, stymulują rozwój systemu korzeniowego oraz stymulują rozwój i rozprzestrzenianie się pożytecznych mikroorganizmów glebowych m.in. Azotobacter spp., Pseudomonas spp. Kwasy humusowe działają jak naturalny czynnik chelatujący jony metali (wapń, żelazo, magnez, potas, mangan), co ułatwia pobieranie ich przez system korzeniowy. Jednym z polecanych preparatów, który zawiera kwasy humusowe z leonardytów jest Rosahumus, który charakteryzuje się pięciokrotnie wyższą aktywnością w porównaniu z kwasami humusowymi z obornika. Nawóz ten stosowany jest w formie oprysku doglebowego wczesną wiosną na wilgotną glebę w dawce 3 – 6 kg/ha. Można też zastosować płynną wersję tego preparatu Liqhumus w dawce 15-30 l/ha. Kwasy humusowe to nie wszystko, ważne jest też aby glebę wspomagać regeneratorami biologicznymi. Bakterie glebowe wpływają na zwiększenie zawartości azotu, fosforu, żelaza, które wtedy są łatwo dostępne dla roślin. Szczególnie korzystne są bakterie Pseudomons putida, które mają właściwości ochronne gleby i poprawiające rozwój systemu korzeniowego. Nawozem stymulującym rozwój bakterii w glebie jest preparat Delsol. Nawóz ten zawiera azot, węgiel oraz unikalny Co-formulator, zestaw substancji stymulujących aktywność bakterii P. putida. Zalecana dawka tego preparatu to 1-2 l/ha. Najlepsze efekty uzyskuje się przy łącznym stosowaniu Rosahumus z Delsolem. Bardzo dobre efekty uzyskuje się poprzez moczenie korzeni krzewów w 1% roztworze tych dwóch preparatów. W przypadku nie wykonania oprysku gleby przed założeniem sadu, młode krzewy można podlać roztworem Rosahumus z Delsolem.

  Odczyn gleby

Prawidłowy odczyn gleby ma kluczowe znaczenie dla dostępności składników pokarmowych, odpowiedniej struktury gleby, aktywności biologicznej gleby, prawidłowego rozwoju sfery korzeniowej oraz pojemności glebowego kompleksu sorpcyjnego i pojemności wodnej gleb. Długotrwałe zakwaszenie gleb jest głównym czynnikiem, który wpływa na obniżenie zdolności gleby do gromadzenia i zatrzymywania wody. W celu poprawy odczynu gleby należy ją wapnować, stosując nawozy: Wapniak kornicki, Wapniak jurajski, Physiomax,Oxyfertil Mg 75/25, Oxyfertil G 80. Dawki wapna należy ustalić w oparciu o wykonaną wcześniej analizę gleby.

  Nawozy doglebowe

Największe wymagania pokarmowe występują wiosną (rozpoczęcie wegetacji, kwitnienie, zawiązywanie owoców). Dla leszczyny bardzo ważny jest azot, który stanowi pewnego rodzaju „zastrzyk energii” dla roślin. Oprócz azotu ważne jest też dostarczenie takich składników jak potas, fosfor i magnez. W celu uzupełnienia tych składników można zastosować nawozy z serii Rosafert. Są to bezchlorkowe, granulowane nawozy N,P,K z magnezem, siarką i mikroskładnikami, które zawierają łatwo dostępny fosfor i potas. Polecane jest zastosować Rosafert 5-12-24-3, 12-12-17-2, 15-5-20-2, 5-8-28-2 oraz 10-8-24-3 w dawce od 200-600 kg/ha. Składniki pokarmowe można także uzupełnić poprzez zastosowanie nawozu YaraMila Complex jest to granulowany nawóz, wieloskładnikowy, bezchlorkowy, wzbogacany mikroelementami w dawce 250-300 kg/ha. Zaleca się aby decyzję o nawożeniu doglebowym oraz jego dawkach było podejmowane w oparciu o wcześniej przeprowadzoną analizę gleby.

  Nawożenie dolistne

Nawożenie dolistne pozwala uzupełnić niedobory mikroelementów jak i makroelementów w szybkim czasie. Jest to szczególnie ważne dla krzewów leszczyny, które zaczynają swój intensywny wzrost i rozwój. Niedobory mikroelementów nasilają się w okresach niskich temperatur oraz braku opadów. Najbardziej niebezpieczne dla roślin są braki boru, miedzi, manganu, molibdenu, cynku i żelaza. W związku z tym bardzo skutecznym sposobem eliminowania mikroelementów jest nawożenie dolistne nawozem Mikrostar complex, który posiada wysoką koncentrację mikroskładników. Zalecana dawka to 0,5-1kg/ha, wykonując 1-3 zabiegi po kwitnieniu co 10-14 dni. Nawóz ten można stosować łącznie z siarczanem magnezu, saletrą wapniową oraz nawozami zawierającymi fosfor. W celu szybkiego uzupełnienia składników pokarmowych polecane są nawozy z serii ASX. Są to nawozy szybko działające, stałe, całkowicie rozpuszczalne w wodzie. Różnorodne składy umożliwiają dobór odpowiedniego nawozu do danej fazy rozwojowej uprawy. Dostępne są aktualnie nawozy: ASX Fosfor plus, ASX Poats plus, ASX Magnez plus, ASX Makro plus, ASX KTS tiosiarczan potasu. Zalecana dawka nawozu wynosi od 2 do 4 kg/ha.

   Cynk

Prawidłowy wzrost i rozwój pąków wymaga dostarczenia cynku. Pierwiastek ten ma decydujący wpływ na wzrost odporności na czynniki stresowe m.in. niskie temperatury (wzmacnia ściany komórkowe, zwiększa koncentarcję soku komórkowego). Stymuluje przemiany biochemiczne oraz wykorzystanie azotu. Bierze udział w syntezie hormonów wzrostu. Cynk zawarty jest w preparacie Mikrostar Zn w postaci chelatu EDTA, co zapewnia łatwą i szybką przyswajalność. Zalecana dawka to 0,2-0,5 kg/ha. Zadowalające efekty uzyskiwane są po zastawianiu preparatu Zinc 750 w dawce 0,5-1 l/ha stosowany wiosną w czasie pękania pąków. W celu uzupełnienia warto zastosować nawóz Bolero Zn (bor – cynk) w dawce od 2-4 l/ha lub też Bor-zinc 3-4 kg/ha. W celu uzyskania zadowalających efektów należy wykonać co najmniej dwa zabiegi od fazy pękania pąków, a także po zbiorach.

  Potas

Ważne jest, aby leszczyna przez cały okres wegetacji miała dostęp do tego pierwiastka. Potas w roślinie odpowiada za gospodarkę wodną – dlatego też jego dostarczenie i dostępność jest szczególnie ważna przy niedoborze wody. W tym celu zlecane jest zastosowanie saletry potasowo-wapniowej Unika Calcium oraz nawożenie dolistne szybko działającym nawozem potasowym Metalosate Poatssium w dawce od 2-4 l/ha. Nawóz ten zastosowany po ruszeniu wegetacji, regeneruje uszkodzenia mrozowe, po kwitnieniu należy wykonać 1-3 zabiegi w odstępie 14 dni.

  Fosfor

Fosfor jest niezbędnym składnikiem dla roślin potrzebnym od początku wegetacji. Jest to pierwiastek energetyczny, który dostarcza energii niezbędnej do wszystkich procesów życiowych oraz podstawowy składnik budulcowy. Dostarczenie roślinom fosforu jest szczególnie ważne wiosną, w czasie wiosennych chłodów, kiedy gleba jest zimna - a temperatura powietrza nie przekracza 12-13 0C. W tym czasie ważne jest aby dostarczyć roślinom fosfor łatwo pobierany przez pędy i liście, a tym samym szybko transportowany w roślinie. Taki fosfor roślinom dostarczany jest w nawozie Fosfiron Cu lub Fosfiron Mg w dawce 1,5-3,5 l/ha stosowany przed kwitnieniem, po kwitnieniu oraz w okresie zawiązywania paków kwiatowych. W tym czasie można zastosować, także nawóz Rosaleaf 1 10-52-5-2-6,6 + mikroskładniki w dawce 2-4 kg/ha.

  Bor

W uprawach drzew owocowych bor gwarantuje prawidłowy wzrost organów generatywnych (słupek, pylniki, pyłek) ponadto wzmacnia pyłek roślin, którego dostateczna zawartość wpływa pozytywnie na zapłodnienie. Najmłodsze części pędów i korzeni również rozwijają się prawidłowo przy dostatecznej zawartości boru. Bor zapewnia prawidłową dystrybucję wapnia w roślinie. Wpływa dodatnio na gospodarkę wodną, procesy oddychania, a także rozwój tkanek przewodzących. Mikroelement ten reguluje uwodnienie koloidów plazmy, wpływa również na pobieranie składników pokarmowych zwiększając ich efektywność w N, F, Mg, Ca, P. Podstawową i zasadniczą funkcją fizjologiczną boru jest wpływ na gospodarkę węglowodanową oraz na działalność tkanek merystematycznych. Bor jest głównym pierwiastkiem, który wpływa na procesy kwitnienia, zapłodnienia, zawiązywania nasion oraz funkcjonowania i podziału komórek. Dostarczymy go opryskując rośliny roztworami nawozów o dużej zawartości tego pierwiastka wykazujących wysoką skuteczność i szybko działających. Taki właściwościami charakteryzuje się nawóz Borelo, w którym bor występuje w postaci dziesięciowodnego pentaboranu sodu. Dodatek sorbitrolu zapewnia szybkie i łatwe pobieranie nawozu przez liście roślin oraz wysoką jego skuteczność. Ponadto nawóz ten korzystnie wpływa na zwiększenie koncentracji wapnia w owocach oraz gromadzenie cukrów. Pierwszy zabieg nawozem Bolero należy wykonać po wytworzeniu pąków kwiatowych, kolejne 3 zabiegi po 10-14 dniach w dawce 0,5-2,0 l/ha. Przy dużym deficycie tego mikroelementu zabieg powtarzamy po zbiorach owoców, ale przed opadnięciem liści w dawce 2 l/ha. Równie skutecznym nawozem borowym, który likwiduje niedobory boru w glebie i nawożonych roślinach jest Missibor. Nawóz ten zawiera 21,0% boru, który występuje w postaci trzywodnego oktaboranu dwusodowego. Nawożenie doglebowe tym nawozem powinno być wykonane po zbiorach owoców lub bardzo wczesną wiosną w dawce 5-10 kg/ha . Natomiast nawożenie dolistne wykonywane powinno być w dawce 0,25 kg/ha. Obecnie bardzo wysoką skuteczność i efektywność wykazuje nowy nawóz borowy Rheobor. Zawiera on bor w postaci boranu wapnia, dzięki temu zapewnia systematyczne, delikatne i długotrwałe wchłanianie. Szczególną cechą tego nawozu jest jego innowacyjna formulacja – refluidalna mikronizowana zawiesina, która jest skuteczna w różnych temperaturach. Nawóz ten można mieszać z wieloma środkami ochrony roślin, jest w pełni bezpieczny dla zdrowia rolnika oraz środowiska naturalnego, nie wywołuje stresu roślin podczas wchłaniania. Rheobor należy zastosować w dawce 1-3 l/ha. W przypadku dużych niedoborów boru zaleca się wykonanie zabiegu po zbiorze ale przed opadnięciem liści w dawce 3l/ha.

  Nawozy stymulujące mechanizmy odpornościowe.

Mając na uwadze trudności w zwalczaniu chorób grzybowych i bakteryjnych należy prowadzić działania wspomagające ochronę m.in. odpowiednie nawożenie plantacji. Najlepiej wybierać nawozy, które mają podwójne działanie, uzupełniają niedobory pierwiastków, a zarazem wspomagają ochronę chemiczną. Takie działanie wykazuje preparat Viflo Cal S, który zawiera Ca w połączeniu z nanocząsteczkami srebra. Jak wiadomo, srebro znane jest ze swoich właściwości fitosanitarnych, chroni przed porażeniem zarówno chorobami bakteryjnymi jak i grzybowymi. Nanocząsteczki srebra dodatkowo zapewniają lepsze natlenienie komórek roślinnych oraz aktywizują procesy życiowe roślin np. fotosyntezę. Natomiast zawarty w nawozie wapń wzmacnia ściany komórkowe – organów, ściany są grubsze i sztywniejsze wobec czego zarodniki grzybów nie są w stanie kiełkować do wnętrza miękiszu. W przypadku chorób grzybowych jak i bakteryjnych np. szara pleśń, mączniak, trzeba wykorzystać i wprowadzić w programy ochrony rozwiązania wspomagające. Bardzo dobre efekty w ograniczaniu nasilenia choroby oraz zatrzymaniu procesu chorobowego wykazały nawozy wspomagające ochronę oraz indukujące odporność roślin - pobudzając zarazem mechanizmy odpornościowe. Bardzo dobre efekty odnotowano przy użyciu Fosfironu Mg, zawierającego aktywny fosforyn magnezu. Preparaty zawierające fosforyny magnezu zwiększają odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne i siedliskowe, stymulując przy tym mechanizmy obronne roślin. Dodatkowo aktywność fosforynu związana jest z budową samej cząsteczki - jest uboższa o jeden atom tlenu, co daje zwiększoną mobilność w roślinie i glebie. Fosforyny oddziaływują fungistatycznie na patogena. Opóźniają wzrost komórki grzybowej oraz spowalniają tworzenie spor, co powoduje wydzielanie przez patogen „metabolitów stresu” (licznych związków chemicznych). Metabolity stresu są rozpoznawane przez roślinę, która wydziela zwiększone ilości przeciwciał oraz wzmacnia fizyczną strukturę błony i ściany komórkowej. Roślina reaguje wtedy akumulacją fitoaleksyn (ciał odpornościowych), co powoduje odpowiedź układu odpornościowego. Fosfiron Mg to płynny nawóz działający jako środek odżywczy, który dostarcza fosforu i magnezu, ale też zwiększający tolerancję roślin na niekorzystne warunki siedliskowe i atmosferyczne oraz stymulujący mechanizmy obronne roślin, może być stosowany zarówno dolistnie, doglebowo jak i w fertygacji. Preparat ten zawiera 3% azotu w formie amidowej, 39,5 % fosforu (P2O5) oraz 9,9% magnezu (MgO). W licznych badaniach naukowych oraz obserwacji, a także stosowanej praktyki sadowniczej stwierdzono jego korzystne działanie w stosowanej ochronie chemicznej wobec licznych patogenów. Plantatorzy, którzy na swoich uprawach zastawali ten produkt obserwowali znaczną poprawę wizualną roślin, były one w lepszej kondycji i wigorze, ale też zmniejszone nasilenie chorób grzybowych. Kolejnym preparatem z tej serii jest Fosfiron Cu, który zawiera w swoim składzie 10,5% azotu , 24% pięciotlenku fosforu (P2O5) oraz 4 % miedzi. Preparat ten wykazuje podobne właściwości i działanie jak Fosfiron Mg. W przypadku tego preparatu zaleca się zastosowanie zabiegu przed kwitnieniem po ruszeniu wegetacji, a następnie wykonanie 1-3 po kwitnieniu oraz w okresie wzrostu owoców, a następnie w okresie wiązania pąków kwiatowych. W przypadku drzew i krzewów owocowych zalecana dawka preparatu Fosfiron Mg to 1,5-3,5 l/ha.

  Innowacyjne rozwiązania technologiczne

Innowacyjność serii nawozów Vifo (Viflo Cal S i Viflo Cu-B) polega m.in. na zastosowaniu nowatorskiego rozwiązania wprowadzenia nanotechnologii. Nanotechnologia to szeroka dziedzina nauki stwarzająca możliwość otrzymania i zastosowania struktur, których przynajmniej dla jednego wymiaru jednostką naturalną jest nanometr. Cechują je osobliwe możliwości działania fizycznego, chemicznego i biologicznego. Bardzo małe rozmiary umożliwiają szybkie przemieszczanie się nanocząsteczek po całej roślinie. Udowodniono ich skuteczne działanie bakteriobójcze i grzybobójcze (nanosrebra i nanomiedzi). Viflo Cu-B jest nawozem, w którym składniki pokarmowe są skompleksowane kwasem glukonowym. Połączenie 2 elementów (B i Cu) zapewnia bardzo szybkie pobieranie składników pokarmowych i wysoką skuteczność w likwidacji niedoborów składników pokarmowych oraz ograniczenie rozwoju chorób grzybowych i bakteryjnych. Szczególnie dotyczy to chorób bakteryjnych. Viflo Cu-B jest skuteczne za sprawą nanocząsteczek Cu, która działa systemicznie, a w nawozie jej zawartość wynosi 4%. Nanosrebro i nanomiedź wykazują działanie bakteriobójcze i grzybobójcze co wpływa korzystnie na efektywność prowadzonej ochrony roślin. Nawozy te są w pełni bezpieczne, nie posiadają okresów karencji i prewencji oraz nie zostawiają pozostałości w owocach – co szczególnie jest ważne w przypadku owoców truskawki. Dodatkowo oprócz znacznej poprawy prowadzonej ochrony oraz uruchomienia mechanizmów obronnych wyżej wymienione preparaty poprawiają, także parametry jakościowe i ilościowe uzyskiwanego plonu (jędrność, zawartość cukru). Zalecana dawka w przypadku preparatu Viflo Cal S to 3 l/ha, zaś w przypadku Viflo Cu-B to 2l/ha.

  Miedź i jej rola

Miedź jest jednym z tych pierwiastków, który wykazuje podwójne działanie zarówno odżywiające rośliny jak i też pełniące funkcje ochronne m.in. wobec chorób bakteryjnych jak i też grzybowych. Miedź gwarantuje prawidłowy rozwój tkanki przewodzącej. Wpływa to na poprawne przewodzenie wody oraz składników pokarmowych, zwiększa także odporność na warunki stresowe. Jednym z produktów miedziowych jest Fosfiron Cu, który zawiera 5% miedzi, a dodatkowo 10,5% azotu oraz 24% fosforu – zalecana dawka to 1,5-3,5 l/ha. Kolejną propozycją nawozów miedziowych są nawozy Cuproflox, dostępne w dwóch wersjach 38 i 70. Cuproflox jest płynnym, zawiesinowym nawozem przeznaczonym do nawożenia dolistnego i likwidacji niedoborów miedzi. Cuproflox pełni podwójną funkcję w uprawach:

– działa jak silny środek odżywczy uzupełniający niedobory miedzi, działający doskonale w okresie bezlistnym i w czasie kwitnienia drzew owocowych oraz w okresie intensywnego wzrostu upraw,

– zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne i siedliskowe, stymuluje mechanizmy obronne roślin.

Nawóz Cuproflox 38 zawiera tlenochlorek miedzi w zawiesinie, w składzie 25,3 % miedzi (Cu) całkowitej tj. 380 g miedzi w 1 litrze. Zalecana jego dawka to 1,5-2 l/ha. Zaś Cuproflox 70, który zawiera tlenochlorek miedzi o wielkości 35% miedzi (Cu) całkowitej tj. 693 g miedzi w 1 litrze. Zalecana dawka tego nawozu wynosi od 0,8-1 l/ha. Kolejną propozycją nawozu miedziowego jest preparat Verno Cu-Zn, który zawiera 30% miedzi (Cu) całkowitej oraz 30% cynku (Zn) całkowitego. Miedź i cynk występują w postaci zmikronzowanych cząsteczek tlenku miedzi i cynku. Dodatek naturalnego adiuwantu zapewnia bardzo wysoką przyczepność i dokładne pokrycie liści stanowiąc rezerwuar do długotrwałego dożywienia roślin. Zalecana dawka tego nawozu wynosi 500 -1000 g /ha.

Aktualne programy nawożenia uwzględniające innowacyjne składniki czynne dostępne w preparatach będących na rynku są szansą dla prowadzonego programu nawożenia na plantacjach leszczyny. Zawłaszcza w momencie kiedy obowiązuje nas integrowana ochrona roślin, która jest wyzywaniem ale i szansą w obecnym systemie produkcji zmierzającym do polepszenia jakości uzyskiwanych plonów. Wykorzystanie dostępnych preparatów o podwójnym działaniu czyli zarówno dokarmianie jak i pobudzenie mechanizmów odporności w roślinie zapewnia wysoką efektywność oraz stwarza możliwości do ograniczenia ponoszonych kosztów produkcji, przede wszystkim poprzez zwiększenie efektywności i skuteczności prowadzonej ochrony jak i nawożenia.

  Niniejsze opracowanie przygotowała

    mgr inż. Karolina Felczak 

 Placówka Badawcza Fertico

            Agrosimex